Jak dobrze rozplanować oświetlenie w domu?
Dziś poruszę ważny temat dotyczący projektowania wnętrz. Nie jest on związany stricte z przestrzenią, ale znacząco wpływa na jej odbiór. Mowa o oświetleniu. Dobrze przemyślane i zaprojektowane pomaga nam w codziennych czynnościach. O czym zatem warto pamiętać?
1. Przedpokój
Może zanim przejdę do oświetlenia przedpokoju wspomnę, że każde pomieszczenie powinno mieć oświetlenie tzw. ogólne, czyli oprawy, które oświetlają całą przestrzeń. Dodatkowo może pojawić się oświetlenie miejscowe (robocze, np. podszafkowe w kuchni nad blatem) czy dekoracyjne (akcentujące, podkreślające np. jakiś detal).Jeśli chodzi o przedpokój warto pamiętać o dobrym oświetleniu strefy z lustrem i szafy- tu można zastosować oświetlenie w meblu (np. relingi z taśmą LED). Zazwyczaj w przestrzeni korytarza, przedpokoju nie stosuje się opraw wiszących czy żyrandoli (chyba że wysokość pomieszczenia na to pozwala, albo jest to reprezentatywny hall) często ze względu na możliwość kolizji oprawy z frontem meblowym. Warto postawić na oprawy natynkowe (tzw. „tubki”) kierunkowe lub oświetlenie reflektorowe na szynie, co jest sprytnym i bardzo funkcjonalnym rozwiązaniem ze względu na możliwość dowolnego ustawienia punktu świetlnego. Jeśli przedpokój zdobi konsola z pięknym lustrem możemy tę strefę podkreślić za pomocą dekoracyjnej oprawy zwieszanej lub kinkietów (opraw ściennych).
2. Salon/ pokój dzienny
W tej przestrzeni możemy zastosować każdy rodzaj oprawy, a są to m.in.: oprawa zwieszana, oprawa natynkowa, plafon, oprawa stojąca podłogowa, stołowa, oprawa ścienna- kinkiet, oprawa reflektorowa na szynie, oprawy do wbudowania w sufit podwieszany (tzw. „oczka”), profile LED. W zależności od wielkości pomieszczenia i przewidzianych stref funkcjonalnych użyjemy odpowiednich opraw. Oświetleniem ogólnym pokoju dziennego może być jedna główna lampa wisząca na środku sufitu lub równomiernie rozmieszczone oprawy natynkowe sufitowe, albo układ szynoprzewodów z reflektorami. Jeśli w pokoju przewidziane jest miejsce do pracy, pamiętaj o oświetleniu miejscowym blatu biurka, czyli zastosowaniu oprawy biurkowej lub stojącej podłogowej, albo kinkietu, który skierowany będzie na miejsce pracy. Podobnie ma się rzecz, gdy wieczorami w salonie, w wygodnym fotelu czytasz książki- tu sprawdzi się np. oprawa podłogowa. Oświetlenie dekoracyjne można zastosować np. nad komodą, aby podświetlić obraz lub piękny wazon. Popularnym rozwiązaniem jest akcentowanie strefy TV za pomocą profili LED ukrytych w meblu lub zabudowie ściennej z płyt g.-k.. Delikatne światło towarzyszące światłu z ekranu sprawia, że oczy nie męczą się tak bardzo w czasie oglądania.
3. Sypialnia
Sypialnia to miejsce, gdzie odpoczywamy, zatem światła nie musi być dużo i nie musi mieć ono zimnej (pobudzającej do pracy) barwy. Wręcz nie może! 🙂 Jeśli w zwyczaju masz czytanie przed snem zadbaj o dobre oprawy stołowe/ biurkowe lub kinkiety, które pozwolą na doświetlenie tylko fragmentu przestrzeni przy łóżku. Tu możemy zwrócić uwagę na to, aby wspomniane oprawy pełniły też funkcję dekoracyjną. Oświetlenie ogólne nie musi zatem występować w postaci zwieszanego kryształowego żyrandola. Osobiście, stawiam zawsze na użycie plafonu- dobrze doświetli przestrzeń i nie będzie zwracał uwagi, która skierowana ma być na oprawy dekoracyjne i np. wezgłowie łóżka. W sypialni unikam opraw zwieszanych również dlatego, że np. przy zmianie pościeli lub po prostu przy słaniu łóżka machnięcie kołdrą może spotkać się z potrąceniem oprawy zwieszanej. Oczywiście- oprawa wisząca może być, ale na odpowiedniej wysokości.
Nie jestem zwolenniczką profili LED za zagłówkiem czy pod ramą łóżka. Odczuciu ciepła, komfortu i odpoczynku nie sprzyja nic innego jak oprawa z abażurem o ciepłej temperaturze barwowej źródła światła. Twoja sypialnia będzie wyglądać znacznie przytulniej z pięknymi stołowymi lampami niż z nowoczesnym „liniowym” (chodzi o kształt) oświetleniem.
4. Kuchnia
Oświetlenie ogólne może pojawić się w postaci jednego punktu na suficie lub kilku w postaci np. opraw natynkowych. Ilość opraw i moc źródeł światła zależy od wielkości pomieszczenia, ale i także… od „przeszkód” na suficie, na ścianach, od kolorów ścian, rozmieszczenia i rodzaju mebli- zabudowy wysokie, niskie szafki- i oczywiście przewidzianych funkcji w pomieszczeniu. Potrzebną moc i ilość opraw wyliczają specjalne programy, takie jak np. Dialux. Ale wracając do kuchni- należy pamiętać o dobrym doświetleniu blatu roboczego– najlepiej sprawdzają się profile LED pod szafkami wiszącymi. Profil może być doklejony do wieńca dolnego szafki lub nie musi być go widać- wtedy jest zamocowany we frezie płyty meblowej. Jeśli w Twojej kuchni nie ma szafek wiszących blat mogą doświetlić oprawy mocowane do ściany- kinkiety z ruchomym ramieniem pozwolą na dowolne nakierowanie światła. Pamiętaj, że okap ma zazwyczaj swoje źródło światła, zatem nie musisz przewidywać dodatkowej oprawy nad płytą indukcyjną/ gazową.
Warto też pomyśleć o oświetleniu stołu. Przyjemnie, wieczorową porą spożywa się posiłek przy klimatycznym, ciepłym świetle. W tym przypadku najlepiej prezentować będzie się oprawa wisząca; odległość klosza (abażuru, źródła światła) od blatu stołu powinna wynosić min. ok. 80 cm.
5. Łazienka
Tu oprawy muszą posiadać dodatkową cechę jaką jest szczelność (oznaczenie IP44). Oświetlenie ogólne często występuje w postaci plafonu- jeśli łazienka jest niewielka. W przypadku, gdy pomieszczenie jest większe na suficie pojawi się więcej opraw. W strefie umywalki, przy lustrze warto zastosować oprawy ścienne lub niewielkie oprawy zwieszane po obydwu stronach lustra, aby twarz np. podczas robienia makijażu była równomiernie oświetlona. Oprawy w tym miejscu pełnią też funkcję dekoracyjną.
Przy planowaniu oświetlenia w domu trzeba zwrócić uwagę także na parametry źródła światła, przede wszystkim na moc i temperaturę barwową, ale i także na współczynnik oddawania barw. Ten ostatni pozwala na wyraźne odbieranie barw przez oko. Najlepiej widzimy (prawdziwe) barwy, gdy Ra (CRI- współczynnik oddawania barw) wynosi ok. 90, powyżej 80 (zakres od 0 do 100- im bliżej 100 tym lepiej).
Temperatura barwowa światła (podawana w Kelvinach) to- najprościej rzecz ujmując- „odcień światła”: zimne (5400- 10000 K), neutralne (3400-5300 K) lub ciepłe (do 3300 K). Do przestrzeni domowej polecam światło ciepłe ewentualnie neutralne. Ciepła barwa sprzyja odpoczynkowi, zimna- pracy.
Jeśli chodzi o moc (biorąc pod uwagę źródła LED), to przyjmuje się przelicznik 5W na 1m2
Planując oświetlenie należy pamiętać także o zaplanowanych funkcjach w danym pomieszczeniu, ponieważ to one głównie warunkują odpowiedni dobór opraw i źródeł światła. Nie jest to sprawa łatwa i wymaga dobrego przemyślenia, a i czasem odpowiednich funduszy. Warto jednak poświęcić temu trochę czasu, bo nie są to rozwiązania krótkotrwałe. Zawsze możesz też zwrócić się o pomoc do specjalisty- projektanta oświetlenia lub architekta wnętrz, który podpowie najbardziej optymalne rozwiązania.